پرانایاما، مقالات آموزشی
شستشوی مجاری بینی
اردیبهشت
شستشوی مخاط بینی
برخی از افراد به‌دلیل گرفتگی مجاری بینی یا تورم مخاط بینی، هنگام انجام تمرین‌های تنفسی دچار اشکال می‌شوند. در این حالت استفاده از قلم بینی، اسپری و چکاندن قطره‌ی بینی به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود. زیرا مصرف مداوم این‌گونه داروها گاه عوارض جانبی جبران ناپذیری به همراه دارد. پس از مدتی مصرف‌کننده دچار مشکلات عصبی، تنفسی، آسم و حتی ناراحتی ذهنی می‌شود.
تهیه‌ی سرم فیزیولوژی
بی‌خطرترین و موثرترین راه برطرف کردن این مشکل، شستشوی مخاط بینی با آب نمک 9 گرم در یک لیتر * (سرم فیزیولوژی) است. این محلول را می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه یا خودتان به شکل زیر درست کنید:
در یک لیتر آب ساده، 9 گرم نمک طعام تصفیه نشده را حل کنید و سپس محلول را حدود 3 دقیقه بجوشانید، سپس آن‌را به مدت 7-8 ساعت در همان ظرف خود در مکانی بی‌حرکت بگذارید تا گل و ناخالصی‌های آن ته‌نشین شود. آن‌گاه محلول را با احتیاط به‌شکلی داخل شیشه‌ی تمیزی بریزید تا گل و رسوبات ته ظرف وارد شیشه نشود.
پیش از انجام تمرین‌ها دست‌های خود را با صابون بشویید و کمی از محلول را در گودی یک دست بریزید و آن‌را با بینی بالا بکشید و وارد مجرای بینی خود کنید، سپس با فین کردن محتویات بینی را در دستشویی خالی کنید. این کار را دو تا سه بار تکرار کنید. پس از آن بایستید و سر و گردن و کمر را 90 درجه روی پاها خم کنید. چندین بار با خم کردن و شتاب دادن سر به جلو و در همان لحظه با یک بازدم پرفشار و قوی، باقی‌مانده‌ی ذرات آب را از بینی خود خارج کنید.
اثر سرم فیزیولوژی
ترکیب آب نمک 9 گرم در یک لیتر درست مشابه ترکیبات ترشحات بینی و اشک چشم است. وارد شدن آن در بینی هیچ‌گاه درد و سوزش ایجاد نمی‌کند. زیرا اعصاب و حس‌گرهای بسیار فعال و زنده‌ی مخاط بینی احساس نمی‌کنند که یک مایع خارجی وارد بدن می‌شود. ولی اگر آب ساده در بینی برود احساس ناخوشایندی ایجاد می‌شود. حتما در زمان شنا و حمام متوجه شده‌اید که اگر داخل بینی آب برود، مخاط و اعصاب بینی با احساس درد و سوزش فورا واکنش نشان می‌دهند.
محلول آب نمک با این ترکیب یک پاک‌کننده‌ی قوی و بی‌ضرر است. یعنی اگر در مجاورت هر جسمی قرار گیرد ذرات خارجی مانند ترشحات، چرک، میکروب و قارچ‌های موجود در آن از جسم فوق جدا و در آب نمک حل می‌شود. به همین دلیل محیط داخل بینی را تمیز می‌کند. ویژگی دیگر آن ضد ورم بودن آن است یعنی مخاط داخل بینی اگر تمیز و عاری از هرگونه جرم نیز باشد و فقط به‌دلیل تورم مخاط داخل بینی مشکل تنفسی به‌وجود آمده باشد تورم آن ناحیه را تخفیف می‌دهد و پس از شستشو احساس می‌کنید که تنفس آسان و لذت‌بخش می‌شود.
در موارد گرفتگی حاد بینی و سینوزیت لازم است پس از شستشو با آب نمک به‌مدت 5 تا 10 دقیقه به تمام صورت و بینی بخور گرم نیز بدهید. بخور می‌تواند با آب ساده یا آب نمک و یا دم‌کرده‌ی بابونه باشد.
بخور گرم همیشه سبب پاک و منبسط شدن مجاری و فضای بینی و سینوس‌های پیشانی و گونه‌ای می‌شود. در نتیجه هم سلامتی بینی و سینوس‌ها افزایش می‌یابد و هم اینکه در انجام آساناها و پرانایاما ذهن و تنفس یاری بیشتری به شما می‌دهد.
نوشته: مسعود مهدوی‌پور
شهریور 91
* Normal saline