مقدار غذا و حجم معده

کسی ‌که آساناهای یوگا و تمرین‌های تنفسی را هر روز انجام می‌دهد، رژیم غذایی او نیز باید مطابق برنامه‌ی تمرینی‌اش باشد تا این تکنیک‌ها به حد کافی تاثیرگذار باشند.

مفهوم کاربردی عبارت فوق این است که در هنگام غذا خوردن توجه کنیم که بیش از یک سوم حجم معده، غذای جامد نخوریم تا معده بتواند عملیات هضم را انجام دهد. یک سوم دیگر معده باید توسط مایعات گوارشی پر شود و یک سوم دیگر خالی باشد.

پیدا کردن حجم معده و یک سوم آن به‌طور عادی کار تقریبا نشدنی است و فقط توسط حضور ذهن موقع غذا خوردن و ارتباط با غذا صورت می‌گیرد. اگر موقع غذا خوردن هر لقمه را کاملا بجویم (بین بیست تا شصت بار مطابق سخت و نرم بودن لقمه) خودبه‌خود بیش از میزان احتیاج نخواهیم خورد، زیرا پرخوری و سنگین کردن معده عموما نتیجه‌ی تند و نجویده غذا خوردن است. زمانی ‌که غذا را در محیط مناسب و با آهنگی آرام می‌خوریم، مرکز ادراک چشایی در مغز زمان کافی برای دریافت طعم و مزه‌ی آنچه می‌خوریم، پیدا می‌کند، در نتیجه ارضا شده و حرصِ زیاد خوردن خنثی می‌شود. حال به‌راحتی متوجه می‌شوید که چرا وقتی تند غذا می‌خوریم، در پی آن پرخوری و زیاده‌روی هم می‌کنیم.

غذا خوردن در محیط آرام و به حد کافی جویدن آن، همچنین موجب می‌شود آنزیم‌های گوارشی مانند بزاق و ترشحات هضم‌کننده‌ی معده به اندازه‌ی مناسب تولید شوند و وقتی در مجاورت غذای جامدِ صرف شده قرار می‌گیرند، اصطلاحا یک سوم دیگر معده نیز اشغال می‌شود.

صورت کاربردیِ خالی نگه داشتنِ یک سوم دیگر، فقط با نیمه‌سیر، دست کشیدن از غذا امکان‌پذیر است.

در موقع غذا خوردن وقتی حواس ما به غذا خوردن است و تشویش و هیجانات متفرقه را از خود دور می‌کنیم به‌راحتی می‌توانیم با اندازه‌ی معده و حجم غذا، رابطه داشته باشیم. بر خلاف آن هنگام تند غذا خوردن و با داشتن افکار و هیجانات گوناگون، ارتباط‌مان با موضوع خوردن قطع شده و معمولا زیاد از حد و غذاهای نامناسب می‌خوریم.

حجم مفید معده برای پذیرش غذای جامد به اندازه‌ی مشت بسته‌ی همان شخص است. بیش از این اندازه معمولا موجب سنگینی و کندی کل سیستم خواهد شد. زمانی‌که این اصل را رعایت کنیم به همان اندازه نیز مایعات هضم‌کننده از غدد بزاقی و غدد انگشتی معده ترشح می‌شود و معده می‌تواند به راحتی حرکات خود را برای هضم آغاز کند.

همیشه سعی کنید در فاصله‌ی بین وعده‌های غذا (دو ساعت بعد از صرف یک وعده، تا نیم ساعت پیش از وعده‌ی بعدی) آب و مایعات کافی بنوشید تا هنگام صرف نهار و شام دیگر نیاز به نوشیدن آب نداشته باشید و غدد گوارشی، آب یا مایع مورد احتیاج معده را از خود بدن تامین کنند.

وقتی شما غذا را در محیط مناسب و با حجم و اندازه‌ی مناسب میل می‌کنید باید بدانید که در محیط معده حجم آن دو برابر می‌شود، زیرا به اندازه‌ی حجم خودش مایع گوارشی به وجود می‌آید.

یک سوم غذا، یک سوم مایعات و یک سوم دیگر هوا؛

مفهوم یک سوم هوا این است که وقتی غذا و آنزیم‌های معده با هم مخلوط شدند، محصولِ ایجاد شده، بتواند توسط عضلات معده حرکات خاص خود را انجام دهد. حرکات هضمی درون معده که از پایین و مرکز به سمت بالا و از بالا و پیرامون به سمت پایین است، فقط زمانی صورت می‌گیرد که در داخل معده فضای کافی موجود باشد. در این‌جا هوا یعنی فضای کافی.

شعور نهانی گوارش فقط در فضای باز، گسترده می‌شود و کنترل حرکات و میزان آنزیم‌ها و تولید گرمایِ معده و کبد جهت هضم چربی‌ها را به‌عهده می‌گیرد. از طرفی وقتی این «یک سومِ به اصطلاح خالی» توسط کنترل نفس و میل ساخته شود، در ماهیت آگنی ¹ یا آتش گوارش تغییرات شگرفی رخ می‌دهد. در چنین حالت که شخص توانسته میل به زیاده‌روی را با آگاهی و اراده‌ی خویش تغییر جهت دهد، این گرمای غریزی یا آتش زندگی با آگاهی شخص یکی شده و سمت مراکز حیاتی² بالاتر از شکم و محیط گوارش ارتقا پیدا می‌کند.

انرژی گوارش در صورت آمیزش با هشیاری و آگاهی شخص می‌تواند به تمرکز فکر، مدیریت، قدرت توجه و ذوق و انگیزه‌های دیگر تبدیل شود.

نوشته: مسعود مهدوی‌پور
آبان 92

1- Agni
2- Chakras